بررسي آثار اجتماعي و تهيه مدل مالي خط انتقال آب به شهرهاي شمالي استان كرمان
اهداف طرح
1. تهيه مدل مالي سرمايه‌گذاري جهت اجراي پروژه
2. بررسي شرايط اجتماعي محدوده طرح، بويژه ارزيابي آثار و پيآمدهاي اجتماعي مسير سامانه انتقال
تاريخچه طرح
با توجه به شرايط اقليمي استان، افزايش جمعيت و به‌تبع آن افزايش نياز آب شرب و بهداشت شهري، لزوم رسيدگي به روستانشينان و ايجاد امكانات رفاهي و بهداشتي از جمله آب شرب سالم براي جلوگيري از مهاجرت بي‌رويه آنان به شهرهاي بزرگ و در نهايت لزوم تعادل در محيط زيست انساني استان، انتقال آب از ساير حوضه هاي آبريز به استان كرمان را حتي با احداث خطوط انتقال آب طولاني ضروري مي‌سازد. رشد صنعت و معدن استان در سالهاي اخير و برنامه‌ريزي گسترده اداره صنايع و معادن استان براي احداث صنايع بزرگ و پايه و نيز گسترش شهرك‌هاي صنعتي در شهرستان‌هاي اين استان كه در نهايت نيازمند تأمين آب مي‌باشند، فرضيه انتقال آب از ساير حوضه‌ها را تقويت نموده‌اند. در اين راستا طرح تأمين آب شرب و صنعت شهرهاي شمالي استان كرمان با هدف انتقال آب به ميزان300 ميليون متر مكعب در سال از غرب رشته كوه‌هاي زاگرس و بهشت آباد و از حوضه زاينده رود در دستور كار شركت سهامي آب منطقه‌اي كرمان قرار گرفت. با تدقيق اطلاعات تخصيص استان كرمان 180 ميليون مترمكعب در سال تعيين شده است.
موقعيت مکاني طرح
شهرهاي شمالي استان كرمان مشتمل بر بردسير، سيرجان، رفسنجان، شهربابك، انار، كرمان و زرند بعنوان جامعه مصرف كننده از آب انتقالي از حوضه كارون و زاينده‌رود محسوب مي‌‌شوند
اهم اقدامات انجام شده تا کنون
مطالعات مالي:
- بررسي اطلاعات فني طرح با هدف بيان اجزاء مختلف طرح، بازه‌هاي تفكيك‌شده و مورد بررسي طرح
- تحليل مالي، پس از ارائه هزينه‌هاي مختلف طرح، هزينه تمام شده يك متر مكعب آب و بهاي ظرفيت در انتهاي هر يك از نقاط تحويل آب
- تحليل وضع موجود منطقه مورد هدف طرح با هدف آشنايي با وضعيت كنوني منطقه از نظر جمعيت، تعداد مشتركين آب، ميزان مصرف آب و...
- ساختاربندي مالي طرح كه در آن روش‌هاي مختلف تأمين مالي بررسي و نتايج آن ارايه گرديده است.
مطالعات اجتماعي طرح:
- شناخت وضع موجود اجتماعي جوامع متاثر از اجراي طرح
- شناسايي پيامدهاي اجتماعي (مثبت و منفي) ناشي از اجراي طرح در گزينه منتخب
- برآورد هزينه استملاك ناشي از اجراي سامانه انتقال
ارائه راهكارهاي كاهش اثرات منفي ناشي از اجراي طرح در گزينه منتخب از منظر اجتماعي
خلاصه نتايج بدست آمده
مطالعات مالي:
بر اساس نتايج، منابع مالي دروني طرح حتي در صورت تحقق صددرصد قادر به پوشش هزينه‌هاي سرمايه‌گذاري مورد نياز طرح نيستند. ضمناً تحقق درآمدهاي پيش‌بيني شده نيز با عدم قطعيتهاي گوناگون مواجه است.
نكته قابل توجه اينكه اين كسريهاي مالي مربوط به سالهاي آتي است بنابراين در صورت وجود كمكها و حمايتهاي استاني در سالهاي ابتدايي احداث اين رقم تا حد زيادي كاهش خواهد يافت
اقدامات پيشنهادي در راستاي عملياتي نمودن برنامه تامين مالي:
- انعكاس يافته‌ها و برنامه تامين مالي پيشنهادي در سطح مقامات استان به ويژه دستگاههاي مرتبط (وزارت نيرو، استانداري كرمان، مجمع نمايندگان استان در مجلس شوراي اسلامي، شركتهاي آب و فاضلاب شهري و روستايي، اداره كل صنعت، معدن و تجارت استان و اتاق كرمان)
- پيگيري فرايندهاي قانوني وصول حق انشعاب شهري از طريق برگزاري نشست با دستگاههاي اجرايي مربوطه از جمله استانداري و شوراي اسلامي شهرهاي هدف طرح و پس از نهايي نمودن ارقام حق انشعاب به تفكيك كاربريهاي مختلف و پيشنهاد، پيگيري، تصويب و ابلاغ آن از طريق مجموعه وزارت نيرو
- تدوين فرايند وصول حق انشعابات شهري، مسئول وصول و گردش مالي وجوه
- شناسايي متقاضيان بزرگ آب صنعتي، برگزاري نشست، ارائه پيشنهاد جهت پيش‌فروش حق انشعاب صنعتي و عقد قرارداد با متقاضيان
مساله ديگري كه به صورت غيرمستقيم بر اين طرح تاثير دارد تلفات بالاي آب در شبكه درون شهري است. بر اساس آمار رسمي، در شرايط موجود سالانه حدود 20 ميليون متر مكعب آب در محدوده شهرهاي هدف طرح (عمدتاً شمال استان) به علت ضعف دستگاههاي اندازه‌گيري، انشعابات غيرمجاز و فرسودگي شبكه تلف مي‌شود.
مطالعات اجتماعي:
اجراي مسير سامانه انتقال آب به شهرهاي شمالي كرمان به طول 1079 كيلومتر به لحاظ عبور از كاربريهاي مختلف بويژه كاربريهاي داراي مالكيت خصوصي، با برخي مسائل و مشكلات اجتماعي ناشي از استملاك و آزادسازي اراضي مواجه خواهد بود. بنابراين پرهيز از هرگونه برخوردهاي آمرانه، استفاده از نفوذ برخي افراد محلي و منطقه اي بعنوان تسهيل گران اجتماعي، برآورد ارزش واقعي منابع و موجودي‌ها مطابق با قوانين موجود و قيمت‌هاي روز كارشناسي شده، شناسائي كمبودها و نيازهاي افراد و جوامع متاثر از اجراي مسير سامانه و ارائه برخي خدمات بدانها (بصورت احداث مدرسه و خانه بهداشت، بناي مسكوني، راه دسترسي، اصطبل، ساخت مخازن آب و لوله‌‌كشي، اجراي طرح‌هاي كوچك تامين آب كشاورزي و شرب، تامين ماشين‌آلات و ابزار كشاورزي، ساخت ابنيه و ...)، استفاده از پتانسيل عرصه‌‌هاي منابع طبيعي در زمينه واگذاري اراضي معوض (در صورت وجود) و ...، از اهم موارديست كه مي‌‌تواند شرايط اجراي طرح را تسهيل بخشيده و اهداف مورد نظر در معيار چهارم رويكرد سازمانهاي بين المللي در زمينه ارزيابي طرح‌هاي انتقال آب بين حوضه‌اي كه به ارزيابي جامع پيامدهاي اجتماعي - فرهنگي اشاره دارد، تحقق بخشد.